Để cây mai ra hoa đẹp vào dịp Tết, việc trồng và chăm sóc mai sau Tết là rất cần thiết, trước tiên cây mai phải tốt, sung mãn, lá to, cành nhánh xanh tươi. Do đó, người trồng mai cần áp dụng chế độ phân bón, tưới nước, phòng trừ sâu bệnh hợp lý. Hơn nữa, để chăm sóc mai thực sự hiệu quả như mong muốn, trong quá trình trồng và chăm sóc, người trồng mai cần phải tích lũy nhiều kinh nghiệm.
I. KIẾN THỨC CHUNG.
Ánh sáng cho cây mai vàng:
Mai vàng là loài cây ưa sáng nên thích hợp trồng ở những vị trí có ánh sáng trực tiếp nhiều từ 6h chiếu sáng trở lên.Trường hợp cây mai đã chưng trong nhà, trước tiên nên đặt cây mai đó nơi bóng râm để cây không bị cháy lá khi phải tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp.
Chế độ tưới nước cho cây mai vàng:
Cây mai ưa nước sạch, không chịu được nước chua phèn. Cây mai ưa ẩm vì vậy cần tưới nước hằng ngày trừ những ngày mưa to. Những ngày mưa lâm râm cũng cần tưới nước cho cây mai nếu không cây sẽ bị khô lá, lá bị vàng ở đầu ngọn và tuổi thọ của lá mai sẽ bị ngắn dần.
Việc này nếu xảy ra nhiều lần trong năm sẽ làm cây mai không giữ được lá đến 12 tháng để đợi chúng ta lặt lá và ra hoa tập trung. Cây mai sẽ ra hoa lác đác từ tháng 9 đến tháng 12 ÂL. Như vậy cây sẽ không nở hoa tập trung đúng tết và ít hoa.
Xem thêm hoa mai vàng có ý nghĩa gì trong ngày Tết Cổ truyền
Chăm sóc sau Tết:
Thông thường cây mai chưng Tết, nếu để trong nhà sẽ không quang hợp được ánh sáng mặt trời nên bộ lá non có màu xanh nhạt, mỏng yếu ớt, cành thường ốm, phát triển dài… Ngoài ra, trước tết các nhà vườn thường tập trung sử dụng chất kích thích ra hoa luôn làm xáo trộn đời sống sinh lý của cây mai. Nếu cây mai không được chăm sóc tốt, năm sau cây sẽ suy kiệt dần và không đạt chất lượng. Do đó, cây mai cần đem ra vườn để tiếp tục chăm sóc lại càng sớm càng tốt.
Lặt bỏ tất cả các hoa, trái: Sau tết, nên lặt bỏ hết hoa, trái để giúp cây tập trung dinh dưỡng, riêng những cây mai trồng ở đất hoặc cây chưng ngoài sân thì việc chăm sóc dễ dàng hơn do ít bị mất sức, nhưng vẫn phải tiến hành lặt hoa, trái bình thường nhưng không cần đem vào bóng râm.
Cắt tỉa sau Tết: Tỉa lại cành cho tán mai cân đối, cắt ngắn những cành vượt ở tán và cắt bỏ chồi vượt trong thân. Việc cắt tỉa sẽ được tiến hành càng sớm càng tốt, thông thường là trước ngày 15 và chậm nhất là 25 tháng giêng ÂL nếu là năm bình thường. Nếu năm nhuần (13 tháng) có thể cắt tỉa chậm hơn bình thường, sẽ vào đầu tháng 2 ÂL, lặt những lá già chừa lại khoảng 1/3 ở phần đọt nhánh để cho mai có bộ lá mới chắc khỏe hơn.
Thay chậu thay đất: Có 2 thời điểm trong năm.
– Thay chậu sau Tết: Hiện nay đa số các nhà vườn thường sử dụng chất trồng gồm: cám xơ dừa + phân bò + tro trấu . . . Do chất trồng này thường mịn, sau một năm trồng dinh dưỡng đã hết, độ thông thoáng kém, thường làm bít lỗ thoát nước, nếu lâu ngày nước đọng ở đáy chậu kết hợp với phân bón sẽ tạo ra chất độc như “Methan” hay “Sulfur” sẽ làm thối rễ mai, cây phát triển kém, có thể làm chết cây, nên phải thay chậu sau tết nhằm để khắc phục những nhược điểm vừa nêu trên.
* Lưu ý: Sau Tết, thời điểm ở miền Nam thường rất nóng, nhiệt độ thường cao bất thường, sau khi thay chậu nên để cây nơi râm mát và tưới nhẹ giữ ẩm đến khi cây phục hồi bắt đầu ra đọt non, từ từ chuyển dần ra ánh sáng và chăm sóc bình thường.
– Thay chậu vào đầu mùa mưa: (khoảng giữa tháng 4 ÂL đến đầu tháng 5 ÂL). Trong thời gian này cây mai được chăm sóc sau Tết đã hoàn toàn phục hồi, các nhựa luyện trong thân tích lũy để chuẩn bị cho kỳ tăng trưởng mới, đây là thời điểm thuận lợi nhất trong năm để tiến hành thay chậu thay đất, hơn nữa thời điểm vào mùa mưa thường mát mẻ khi thay chậu, cây không bị ảnh hưởng do nắng nóng nên cây dễ phát triển và nhanh phục hồi.
II. KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC.
Thay chậu, bón phân:
a) Kỹ thuật thay chậu và bón phân sau Tết (giữa tháng giêng đến cuối tháng 4 ÂL) theo các bước sau:
– Ngưng tưới nước khoảng 1 – 2 ngày, để đất trong chậu co lại nhằm dễ dàng lấy cây ra khỏi chậu.
– Dùng que nhọn soi bỏ bớt đất cũ chỉ để lại khoảng ½ đất là vừa, tránh làm đứt rễ non, rễ cám, cắt bỏ các rễ hư thối.
– Cho chất trồng mới vào chậu, nhớ dùng lưới ca rô chắn lỗ thoát nước, rắc phân hữu cơ vi sinh Rhizoplex 20g – 30g/gốc (tùy theo đường kính gốc từ 20cm – 50cm) + 100g – 300g phân gà Nhật Chicken Organic Fert NPK 4-3-2 + OM 68%-CaO 10%, sau đó đặt cây vào chậu đúng dáng thế giữa cây và chậu, tiếp tục cho chất trồng cách mặt chậu khoảng 3cm – 5cm, dùng tay ém nhẹ, tưới nước đến khi nước thoát ra lỗ ở đáy chậu. Giai đoạn này rất quan trọng, việc bón lót cho thời kỳ này (nhất là bón phân hữu cơ vi sinh Rhizoplex) cùng với việc thay đất trồng mới ngoài mục đích giúp cây mai phục hồi, phát triển bộ rễ khỏe mạnh, cành mới, lá mới còn tăng sức đề kháng chống chọi tốt với sâu bệnh trong đất và trên cành lá.
– Sau 45 ngày – 60 ngày, khi cây ra 2 – 3 đợt lá thì pha phân Poly Feed 19-19-19 + Me 50g/bình 8 lít phun đều trên hai mặt lá mỗi tháng 01 lần kết hợp với bón gốc 50g – 100g phân hữu cơ khoáng Singha Leo (hoặc 100g – 200g phân gà Chicken Organic Fert) cho một cây, bón mỗi tháng một lần xen kẻ với phun phân Poly Feed như trên.
– Đề phòng trừ sâu bệnh trong giai đoạn này, mỗi khi cây ra đọt non nên phun thuốc bảo vệ thực vật theo hướng dẫn phần III phía dưới.
b) Kỷ thuật thay chậu, bón phân đầu mùa mưa (giữa tháng 4 ÂL đến giữa tháng 9 ÂL):
Bắt đầu từ giữa tháng 4 đến đầu tháng 5 ÂL là đến đầu mùa mưa, cây mai đã phát triển đầy đủ bộ lá, cành xanh tươi và đang trong tư thế ra nụ trên mỗi nhánh. Trước tiên, cần quan sát các đọt của cây mai hoàn toàn chuyển sang lá già, là tiến hành thay chậu thay đất. Nếu chỉ dùng phân hóa học không thôi thì giai đoạn này nên thay chậu và đất trồng mới vì cây đã hút hết các chất dinh dưỡng trong đất trong đó có các nguyên tố trung, vi lượng; nếu dùng phân hữu cơ thì không cần thay chậu và đất vào đầu mùa mưa. Ở giai đoạn này cây mai phát triển bộ rễ mạnh, lá to, thân cành mập mạp, khỏe để tích lũy năng lượng cho mùa hoa sắp đến nên cây có nhu cầu lân (P2O5) rất cao. Vì vậy nên bón các loại phân sau:
– Bới đất sâu khoảng 5cm – 10cm rồi rắc phân hữu cơ vi sinh Rhizoplex 20g – 30g/gốc (tùy theo đường kính gốc từ 20cm – 50cm), đồng thời bón thêm 100g – 300g phân gà Nhật Chicken Organic Fert (nếu không bón phân gà thì 20 ngày sau có thể thay phân gà bằng phân hữu cơ khoáng Singha Leobón gốc với liều lượng 50g – 100g/gốc mai). Phân gà hoặc phân hữu cơ khoáng Singha Leo mỗi tháng bón một lần.
– Song song với bón phân hữu cơ như trên, đến khoảng tháng 8 ÂL phun phân MAP (Mono Amonium Phosphate) NKP 12-61-0 liều lượng 50g/bình 8 lít + phân MKP (Mono Potassium Phosphate) NKP 0-52-34 liều lượng 60g/bình 8 lít nước, phun 02 lần cách nhau 15 ngày – 20 ngày để giúp cây phân hoá mầm hoa tốt (hoặc sử dụng phân NPK 19-31-17, NPK 10-55-10 hoặc phân DAP…). Để cải tạo đất bị nhiễm phèn, giài độc hữu cơ, giảm độ mặn cho đất; ng